امامت و قاعده لطف

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

کارشناسی ارشد مدیریت رسانه دانشگاه ادیان و مذاهب و دبیر انجمن دین و رسانه جامعه المصطفی العالمیه خراسان

چکیده

قاعده لطف به عنوان یکی از اصول اساسی در زمینه حکم و گفتار، در حوزه کلام مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارد. متکلمان عدلیه این اصل را به‌طور گسترده برای تبیین انواع مسائل و احکام کلامی به کار می‌برند. از جمله جوانبی که در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرد، مفهوم امامت و مقام امامان است که به عنوان یکی از مظاهر قاعده لطف در نظام اسلامی مطرح می‌شود. متابعان امامیه معتقدند که وجوب امامت بر پایه اصل قاعده لطف است. به تعبیر دقیق‌تر، قاعده لطف به معنای فراهم کردن شرایطی است که اجرای یک وظیفه، از سوی الهی بـه عنـوان یک لطف و نعمت بـر مخلوقـات محسوب می‌شود. این مسئله باعث می‌شود فرد مکلف، با اطاعت از فرامین الهی، به سمت کمال و ارتقاء روحیه‌ای برود و از گناه دوری نماید. اینجاست که بدون اینکه این لطف تأثیری در اختیارات و اعمال فرد داشته باشد، او به عبور از چالش‌ها و امور دینی پرداخته و خود را در مسیر رشد معنوی می‌بیند. با این حال، این دیدگاه با انتقاداتی نیز مواجه است که برخی از افراد مخالف این مفهوم به آن اشاره کرده‌اند. در این نوشتار، تلاش برای روشن کردن مفهوم قاعده لطف و تبیین نحوه ارتباط آن با مسئله امامت به عنوان یک جنبه مهم در این زمینه صورت می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم
  • نهج البلاغه
  • آمدی، علی ‌بن ‌محمد(سیف‌الدین)، غـایه المـرام فی علم الکلام، تحقیق: مزیدی، احمد فرید، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
  • امینی، عبدالحسین، الغدیر، قم، مرکز الغدیر، ۱۴۱۶ق.
  • بحرانی، سید هاشم، غایه المرام و حجه الخصام فی تعیین الإمام، تحقیق: عاشور، سیدعلی، بیروت: موسسه التاریخ العربی، ۱۴۲۲ق.
  • حسینی میلانی، سیدعلی، اثبات الولایه العامة للنّبی و الائمه، قم، نشرالحقایق، چاپ اول، ۱۴۳۸ق.
  • حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، قم، الهادی، ۱۴۰۴ق.
  • حلی، حسن بن یوسف، الألفیین، قم، مؤسسه اسلامیه، ۱۴۲۳ق.
  • خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه (طبع قدیم)، تقریر محمد علی توحیدی، قم،‌ انصاریان، ۱۴۱۷ق.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
  • سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، یه قلم: شیخ حسن عاملی، قم: موسسة الامام الصادق، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق.
  • صافی گلپایگانی، لطف الله، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی(ویراست جدید)، قم، دفتر تنظیم و نشرآثار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
  • طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه همدانی، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
  • طوسی، نصیرالدین، تلخیص المحصل، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۵ق، چاپ دوم.
  • عاملی، سیدجعفر مرتضی، الولایة التکوینیة و التشریعیة، مرکز الاسلامی للدراسات، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
  • جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ یازدهم، ۱۳۸۹ش.
  • رجایی، فاطمه و مصطفی مؤمنی، «کاربرد قاعده کلامی لطف در اصول فقه»، در مجله فقه اهل بیت، شماره ۸۵ و ۸۶، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش.
  • سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیره فی علم الکلام‏، قم، مؤسسه النشر الاسلامی‏، ۱۴۱۱ق.
  • فخرالدین رازی، محمد بن عمر، المحصل، عمان، دارالرازی، ۱۴۱۱ق.
  • کلانتری، ابراهیم، «امکان یا عدم امکان تسری قاعده لطف به موضوع ولایت فقیه در عصر غیبت»، قبسات، شماره ۸۱، پاییز ۱۳۹۵ش.
  • نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، قم، انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار